‘Dat heb ik jullie in beelden gezegd;
het uur komt
waarop ik niet meer in beelden zal spreken,
maar openlijk verkondig ik jullie de Vader’.
Johannes 16,25
Op deze laatste avond van Jezus legt de vroege gemeente rond zijn vriend en leerling Johannes een verzameling van gedachten van deze Jezus, troostwoorden, aanmaningen en bemoedigingen vast. Het decor is de zaal van de laatste gemeenschappelijke maaltijd; het is avond; en het wordt – dat weet de gemeente maar al te goed – een lange en slapeloze nacht.
Jezus is alleen met de zijnen, één van hen is de zaal al uitgegaan; en hij spreekt, de gemeente laat hem spreken uren- en urenlang – was er maar geen eind aan gekomen -, elk woord uit zijn mond bewarend, niet lettend op herhalingen of tegenspraken, alleen naar gespitst om niets van deze kostbaarste aller avonden verloren te laten gaan.
Het is donker, niet alleen om Jezus heen, maar ook rond haarzelf: de tijden zijn bar, dood en veroordeling en lijden zijn aan de orde van de dag. De gemeente kan niet anders dan haar eigen leed en verwerping voorafgebeeld, weerspiegeld te zien in dat van Jezus, sterker nog: wat Jezus overkwam, ziet zij gecontinueerd, bijna vereeuwigd in haar eigen verdrukking en vervolging. Het lijden en de dood van Jezus zijn geen unieke, eenmalige gebeurtenissen meer, toen en daar in de geschiedenis, maar onafgebroken ervaringen van dag na dag en week na week en jaar na jaar.
Tegen het einde van de toespraak laat de gemeente Jezus daarom herhalen, dat hij in beelden heeft gesproken en nog spreekt. Dat wil zeggen: wat verhaald wordt, is geen krantenbericht of fotoreportage. Het is beeld: al het gezegde heeft verdiepingen, zoals elke tell en elke opgraving lagen heeft van tijd en van verleden. Jezus’ woorden zijn geen theologie en geen handboek. Ze zijn schilderingen, verwijzingen, twee of meer werkelijkheden ineen. Om ze te kunnen verstaan, moet je een stereoapparaat opzetten. Van links en van rechts luisteren. Elk kanaal heeft een eigen zeggingskracht.
Het beeld van nu grijpt in het beeld van toen. Dat moge ons sterken.