32. Ik schrijf dit wel op, maar het gaat mij ook te boven

‘Nog veel meer heb ik jullie te zeggen,
maar jullie kunnen het nu niet verdragen;
maar wanneer hij komt,
de geest der waarheid,
zal hij jullie brengen tot de volle waarheid;

want hij zal niet spreken uit zichzelf,
maar hij zal spreken wat hij hoort,
en hij zal de komende dingen aankondigen’.

Johannes 16, 12-13

De afscheidstoespraak lijkt nu, naar de letter genomen, met zichzelf in tegenspraak te zijn. Kort geleden was Jezus in de mond gelegd: ‘alles wat ik van mijn Vader gehoord heb, heb ik aan jullie doen kennen’ (15,15). En nu lijkt Jezus nog veel meer te willen zeggen, maar dat zouden de toehoorders niet aankunnen, zegt hij.

Tegenspraak? Of niet veeleer een bevestiging van hetgeen reeds meermalen vermoed is: de toespraak is allerminst een logisch en aaneengesloten geheel, maar een woordenstroom van herinneringen en flarden uitspraken, die allemaal gemeen hebben dat zij kostbaar zijn en – wie weet – onvergetelijk. De samensteller geeft geen verslag, liefst woordelijk en op de band opgenomen, van wat op die laatste avond gezegd en gesproken is; hij geeft geschiedenis zoals dit toen en terecht verstaan werd: wat nu gebeurt, heeft ook toen plaatsgevonden, wat toen geschiedde is spiegel van wat ons nu overkomt.

De bedoeling van de op het eerste gezicht raadselachtige woorden is dus heel simpel: wij – de leerlingen en ook de latere gemeente – wij kunnen al waar het die avond om ging en waar het nu om gaat, gewoonweg niet aan. Het is teveel en te aangrijpend voor een mensenkind; ik schrijf dit wel op, maar het gaat mij ook te boven, ik kan het niet behappen.

Wie die nu leeft kent dit niet uit eigen weerbarstige ervaring? Er is zó veel uit het verleden, misschien wel van gisteren, waar je geen bodem en geen opvang voor hebt, iets wat tijd nodig heeft en beklijven moet, iets wat je op dit moment te buiten gaat. De afscheidstoespraak van Jezus is zijn testament. En ik heb de hele rest van mijn leven nodig om dat te verstaan en te verwerken. Een mens kan, zeker met zijn gemoed, niet alles wat hij zou willen. Het wordt me teveel. O ja.