22. God is een werkwoord. Als je hem niet doet, is hij niet

‘Zoals de Vader mij heeft liefgehad,
zo heb ik ook jullie liefgehad;
blijft in die liefde van mij.

Als jullie mijn geboden onderhoudt,
blijven jullie in mijn liefde,
zoals ik de geboden van mijn Vader heb onderhouden
en in zijn liefde blijf.

Dit heb ik jullie gezegd,
opdat mijn blijdschap in jullie mag zijn
en jullie blijdschap volkomen’.

Johannes 15, 9-11

Na de volkomen nieuwe en verrassende allegorie over de wijnstok (15, 1-8) volgt een verzameling uitspraken van Jezus, die vrijwel alle gemeen hebben: dat zij herhalingen zijn van wat reeds vroeger in het afscheidswoord gezegd en geschreven is. Zou dat een reden zijn, waarom de twee zogenoemde afscheidsreden van Jezus maar hoogstzelden en zeer fragmentarisch in de liturgie worden opgenomen en verkondigd?

Wat nu gezegd wordt is haast een doublet, een dubbelganger van wat reeds eerder verhaald is. Er staan vele opvallende parallellen in met vroeger. Beide toespraken worden geïnspireerd door het naderend afscheid. Zij spreken beide over het belang van Jezus’ heengaan voor de leerlingen, over de eenheid van Jezus met zijn leerlingen, over het ‘nieuwe’ gebod van de onderlinge liefde, over de korte tijd voor de scheiding en het spoedige weerzien, over de zending van de parakletos na en door Jezus’dood, over de reinheid van de leerlingen, over de dienaar die niet boven zijn heer staat; zij geven beide aan de leerlingen belofte over het verhoren van het gebed in Jezus’ naam, spreken over het ‘blijven’ van de leerlingen in Jezus, over het onderhouden van de geboden, en sluiten allebei met een vredesgroet. De overeenkomst is onmiskenbaar, de gelijkenis te onomstotelijk.

Het kan niet anders: wat men zich herinnerde van wat men gehoord had, was in het gemoed van de leerlingen en later van hún leerlingen, zó onvergetelijk en tegelijk zó middelpuntig en cruciaal, dat de uiteindelijke schriftsteller of schriftstellers geen woord en zelfs geen herhaling wilden of konden missen.

Zeker nu niet. Liefhebben is: doen. Zeggen, dichten, verzuchten, ja zelfs zingen dat je liefhebt, is minder dan de helft daarvan. Liefde is: geboden onderhouden. Het is al even gewaagd te vermoeden: God is een werkwoord. Als je hem niet doet, is hij er niet. Bestaat God wel? Dat hangt af van wie doet.